Column: Corona bij de inheemse gemeenschappen


Terwijl het nieuws rondgaat dat Braziliaanse vakbonden in de gezondheidszorg met zo’n miljoen leden president Bolsonaro in Den Haag bij het Internationaal Gerechtshof aanklagen voor zijn aanpak van de corona-crisis, wordt de situatie m.b.t. corona in de inheemse dorpen geleidelijk aan duidelijk.

Zoals op zoveel plekken in Latijns Amerika en elders in de wereld zie je dat het virus op de plekken waar de gezondheidszorg op een laag pitje staat het meest toeslaat. Het Samenwerkingsverband van Inheemse Volken (Apib) zegt dat al 145 volken door de pandemie bereikt zijn, met 18.854 besmettingen en 581 doden binnen hun gemeenschappen. Deze cijfers liggen daarmee nog hoger dan bij de overige bevolking van het land.

Het is niet voor niets dat de vakbonden (die hier zicht op hebben: die van de gezondheidszorg) de regering Bolsonaro beschuldigen ‘crimineel nalatig’ te zijn en daarmee het leven van de gezondheidswerkers en anderen in de Braziliaanse samenleving op het spel te zetten. In ons vorig bericht op deze site informeerden we over het veto dat Bolsonaro uitsprak tegen noodmaatregelen die het parlement o.a. ten behoeve van de inheemse volken had voorgesteld. ‘Crimineel nalatig’…?

De bekende bevrijdingstheoloog Frei Betto, voorheen onder meer bijzonder adviseur voor de regering Lula, spreekt in een brief aan de buitenlandse pers in zijn land van een ‘genocide in Brazilië’: “We weten allemaal dat dergelijke sterftecijfers vermeden hadden kunnen worden met de voorzorgs- en beperkende maatregelen die in zoveel andere landen worden genomen. Maar deze genocide is niet het gevolg van de onverschilligheid van de Bolsonaro-regering. Het is opzet. Toen Bolsonaro in 1999 federaal afgevaardigde was, zei hij in een televisie- interview: “Met stemmingen zullen jullie niets veranderen in dit land, absoluut niets! Het kan alleen veranderen als er een burgeroorlog komt en het werk gedaan wordt dat het militaire regime niet heeft gedaan: het doden van zo’n 30.000 mensen “; Het lijkt in al zijn uitspraken en zijn beleid dat Bolsonaro graag de inheemse bevolking van zijn land nog eens wil decimeren. Frei Betto: “Op 8 juli heeft de president ook de artikelen tenietgedaan uit een wet die de Senaat had goedgekeurd en die de regering verplichtten om drinkwater en hygiëne- en schoonmaak-materiaal te verstrekken, om internet te installeren en om basisvoedsel-manden, zaden en landbouwwerktuigen aan inheemse dorpen te distribueren.”

De inheemse gemeenschappen organiseren zich ondertussen zo goed en kwaad als het gaat om het virus tegen te houden en te stoppen. Door het geven van informatie over de ziekte, over hygiëne en voorzorgsmaatregelen, het beperken van contacten enz. Het belang van cijfers verzamelen en naar buiten brengen, eisen opstellen, steun zoeken bij bevriende organisaties. In deze aanpak wordt er regionaal samengewerkt, bij voorbeeld tussen de deelstaten in het Noordoosten, Minas Gerais en Espírito Santo. Zo kan de pandemie bij de gemeenschappen ook in een bredere context begrepen worden. Dat het geen toeval is dat de ziekte bij hen meer kansen krijgt, en met name in de gemeenschappen dicht bij de steden die hun gronden kwijtgeraakt zijn of nog niet teruggewonnen hebben. Cristiane, antropo-loge, lid van het Pankararu-volk en tevens lid van het regionaal inheemse samenwerkingsverband Apoinme zegt het aldus: “We hebben met allerlei organisaties op sociaal gebied geprobeerd deals te sluiten, ook die van de overheid, om de gezondheidszorg in onze gebieden te versterken. Maar het panorama is ingewikkeld. Er is gebrek aan alles, materiaal, testen, alles.

De gezondheidszorgers moeten zonder bescherming werken. Volgens mijn mening is de nalatigheid van de staat onderdeel van een beleid dat een einde wil maken aan de inheemse volken. Naast de houtkap, de mijnbouw en de andere projecten die onze gebieden aantasten, is deze epidemie een vertaling van de haatgevoelens die men ons toedraagt”.
Labryénco & Conchita (flamenco concert)

Wim van Kempen