Wat opvalt als je de geschiedenis van 50 jaar CIMI langsloopt, is dat de grote thema’s van bij haar oprichting bijna allemaal nog actueel zijn.
De strijdpunten van toen spelen ook vandaag een grote rol:
wat betekent beschaving; wat noem je “vooruitgang”; en “ontwikkeling”? En wie bepaalt dat? Wat doen regeringen, de kerk of het bedrijfsleven hiermee?
CIMI werd geboren in 1972 in het achtste jaar van de militaire dictatuur in Brazilië. De militairen van toen meenden goed te weten wat die woorden moesten betekenen en ze legden hun brute ve rtaling ervan op aan het land, Ze voerden een straf autoritair economisch beleid van “ontwikkeling”. Zo werden in hetzelfde jaar de eerste 1.254 km van de Transamazone-weg (BR-230) inge-huldigd, waarvan de route op dodelijke wijze 29 inheemse gebieden doormidden kliefde.
Op de Braziliaanse tv werd dit Transamazônica-evenement voor het eerst in kleur uitgezonden, met sinistere beelden, censuur en tegelijk gevierd als een van de belangrijkste verworven-heden van het “Braziliaanse wonder”.
De autoweg BR-364, die door Nambikwara-indianengebied liep veroorzaakte de dood van de hele Nambikwara-bevolking jonger dan 15 jaar door de overdracht van mazelen. Wat heet “ontwikkeling”? Het leverde een veroordeling op in de internationale pers van “een Braziliaanse Biafra”.
De dictatuur riep veel verzet op. En daar werd CIMI mede onderdeel van. Een groep bisschoppen en priesters die met indianengemeenschappen werkten begonnen zich diep af te vragen of de
algemene zucht in Latijns-Amerika naar bevrijding, de strijd tegen armoede en miserie, geweld en onderdrukking niet ook de Inheemse bevolking aangingen? Of de nieuwe inzichten van het
Vaticaanse Concilie en de grote LA-kerkvergadering van Medellín geen consequenties dienden te hebben voor het werken van de kerken met de Oorspronkelijke Volken?
En dan was er op dat moment de belangrijke conferentie van antropologen in Barbados die stelden dat er een moratorium, een tijdelijke stop, diende te komen in de bemoeienis van de zoge
naamde “ontwikkelde’, westerse maatschappij met de Inheemse Volken. Dat die bemoeienis immers per definitie uitbuiting, onderdrukking, ontkenning van de eigen kracht en tradities, hun rijk-
dom betekende.
De initiatiefnemers tot de oprichting van CIMI lieten deze vragen op zich inwerken, ze kenden de vragen m.b.t. het pastoraat van de kerken met de Volken, ze deelden de kritiek. Wat moesten die
kerken daar, hadden de indianen niet hun eigen godsdienst en -uitingen die men te respecteren had, enz.?
De oprichters van CIMI zochten een andere benadering. Het kon anders, het moest anders: zoals elders gebeurde in de LA-maatschappij, n.l. vanuit het delen van het leven met de diverse
(onderdrukte) groepen in die maatschappij. “Vanuit een keuze, een optie voor de Inheemse Volken.”
Samen met inheemse leiders werd in jaarlijkse bijeenkomsten gezocht naar de invulling voor dit ‘keuze maken” van CIMI, een steeds hernieuwbaar leerproces. Dit temeer omdat zowel de
Inheemse Beweging als CIMI, verbonden aan de katholieke kerk, een fundamenteel andere visie op de gewenste ontwikkeleng van de Braziliaanse maatschappij voorstaan.
Kernzaken die zo naar voren kwamen:
– Erkenning: de Inheemse Beweging heeft de hoofdrol, het gaat om zelfbestemming van de Inheemse Beweging
– Hier mee verweven: (strijd om) landrechten en beheer van gronden en rijkdommen erop
– Waardering eigen cultuur vd Volken, hun diversiteit bovendien
– Belang van Interculturele en interreligieuze dialoog
– Versterken van de Inheemse Beweging als motor voor verdere ontwikkeling
– Zoeken van nationale en internationale bondgenoten en allianties voor de strijd
– Belang van vorming, (eigen) gezondheidszorg, onderwijs, werken aan duurzaamheid.
CIMI mag vandaag vaststellen dat ze (met anderen) heeft mogen bijdragen aan een wedergeboorte van de Inheemse Volken, in een land dat zijn oorspronkelijke bewoners verachtte.
Alleen al hun aantal: van 100.000 in 1972 gegroeid naar 1 miljoen in 2022 (waarvan 500.000 wonend in de inheemse dorpen en 500.000 in de steden). Er is reden tot hoop, maar de noodzaak blijft om te strijden tegen en het aanklagen van verkeerde politieke en economische ontwikkelingsstrategieën die projecten van geweld en dood tegen Inheemse Volken brengen.
CIMI blijft de rechten van Inheemse Volken verdedigen en roept de samenleving op de politieke en economische oriëntaties die tot nu toe zijn gevolgd te heroverwegen.
(Vrije bewerking teksten CIMI april 2022: 50 jaar CIMI)