Bij het aantreden van de nieuwe regering begin januari 2023 spreekt CIMI, werkzaam met de Inheemse Volken van Brazilië en verbonden aan de Nationale Bisschoppenconferentie, zich uit over de uitdagingen die er liggen. CIMI ziet sterke aanwijzingen dat de inheemse rechten nu zullen worden gerespecteerd en dat de oorspronkelijke volken zullen worden gehoord. Maar dit staat dan wel te gebeuren in een land dat volgens de organisatie door de vorige reactionaire regeringen in puin is achtergelaten.
In haar verklaring noemt CIM eerst een aantal algemene basispunten, vervolgens 10 eisen waaraan de nieuwe regering volgens haar moet voldoen.
Om te beginnen is het volledig onaanvaardbaar dat honger, ellende en geweld als normale elementen van de Braziliaanse samenleving worden gezien. Het is ook onaanvaardbaar dat de Staat, door gebrek aan verantwoordelijkheid van zijn bestuurders geen beleid en planning heeft ter bestrijding van het kwaad dat die samenleving en, in nog sterkere mate, de inheemse volken treft.
Goudzoekers, houtbedrijven, indringers van allerlei aard, die niet alleen allerlei milieumisdrijven plegen, maar ook de meest elementaire mensenrechten van de inheemse bevolking schenden. In dit scenario is de Braziliaanse staat een van de belangrijkste actoren geworden die deze onaanvaardbare criminele praktijken in stand houden.
De laatste twee regeringen van Temer en Bolsonaro hebben een structurele ‘anti-politiek’ t.a.v. de Inheemse Volken opgebouwd: zij hebben alle landafbakeningen opgeschort, de bescherming en inspectie van afgebakende gebieden en de bescherming van volken in vrijwillig isolement opgeheven. De FUNAI, de regeringsinstantie om de belangen van de Volken te behartigen, werd veranderd in een agentschap voor onteigening en uitbuiting. In dezelfde periode is het geweld tegen gemeenschappen, hun leiders en gebieden meer dan verdubbeld.
De volgende regering moet op zijn minst meewerken aan het onderzoek naar de misdaden van de laatste twee regeringen, die geworteld waren in een institutionele staatsgreep, zo niet overgenomen door extreemrechts fanatisme, en die sporen van haat en een achterhaalde nationale tweedeling hebben achtergelaten die de inheemse volken rechtstreeks en in het bijzonder treffen.
De nieuwe regering zal, via dialoog en een brede participatie van de inheemse volken, een inheems beleid moeten herstellen dat gebaseerd is op de bepalingen van de grondwet van 1988, waarin de waardering van etnische en culturele verschillen, overtuigingen, gewoonten, talen en tradities is vastgelegd, alsmede de afbakening van inheemse gronden als een fundamenteel, oorspronkelijk, onvervreemdbaar en onaantastbaar recht.
De toekomstige regering staat voor enorme uitdagingen, maar zal vanaf de eerste dagen de weg moeten aangeven die zij wil volgen ten aanzien van de inheemse volken.
De meest dringende inheemse eisen aan de nieuwe regering volgens CIMI, gezien de bepalingen van het Politiek Handvest van 1988:
- Hervat onmiddellijk de afbakeningsprocedures. Versterk de FUNAI, zodat zij haar institutionele opdracht doeltreffend kan uitvoeren en de eisen inzake afbakening, bescherming en inspectie van land opnieuw op zich kan nemen. Prioritaire aandacht voor gemeenschappen die zich in kampen bevinden en die onder de meest uiteenlopende vormen van sociale, culturele en economische kwetsbaarheid gebukt gaan;
- Herroep onmiddellijk de adviezen van de vorige regeringen die beogen land van de Volken afhandig te maken ten bate van het grootgrondbezit.
- Herstel FUNAI en IBAMA (instituut voor het milieu) in hun functioneren;
- Bestrijd de invasies van land door houtbedrijven, mijnwerkers en andere criminelen en hervat de bescherming van grondgebieden.
- Hervat het beleid van bescherming van volken die (vrijwillig) in isolement willen voortleven. Daartoe moet naast andere maatregelen onmiddellijk hun gebied worden afgebakend.
- Stop met praktijken van landexploitatie door verpachting, en bevorder productiemethoden die verband houden met milieuherstel, visserij, verzamelen en andere traditionele economische activiteiten van de volken.
- Hervat de sociale participatie van de inheemse volken in alle instanties, met een effectieve overlegmacht, met name binnen de Nationale Raad voor Inheems Beleid. Lever de nodige inspanningen voor de handhaving van het recht op voorafgaand, vrij en geïnformeerd overleg te goeder trouw, zoals gewaarborgd door Verdrag 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO).
- Investeer in gezondheid, onderwijs, huisvesting en duurzaamheid van de gemeenschappen.
- Bescherm de inheemse gemeenschappen die in stedelijke context leven. Identificeer ze en legitimeer hun woongebieden.
- Hervat de beschermingsprogramma’s voor mensenrechtenverdedigers, en bestrijd het geweld, met name tegen inheemse vrouwen en tegen godsdienstvrijheid.
Brasília-DF, 8 december 2022 – CIMI (Samenvatting indianeninbrasil)