Opnieuw zijn vertegenwoordigers van inheemse gemeenschappen in de regeringshoofdstad Brasilia en wel uit de deelstaten Mato Grosso do Sul en Paraná.
De ruim 100 personen hebben een lange busreis van meer dan 1000 km achter de rug want ze willen:
• Duidelijkheid over de afbakening en toewijzing van hun land;
• Dat hen eindelijk recht wordt gedaan;
• Dat een nieuwe wet die dit zou verhinderen door het Federale Hof van Justitie als ongrondwettelijk wordt afgewezen.
De betreffende wet, over de ‘marco temporal’ (tijdsbepaling), kent een lange voorgeschiedenis. Grootgrondbezitters en ondernemers willen een einde aan de landtoewijzing aan de inheemse volken en willen ook in de inheemse gebieden onbeperkt toegang voor grootschalige landbouw, mijnbouw en andere economische activiteiten.
Met alle mogelijke middelen (geweld, omkopingen, juridische stappen enz.) proberen ze de indianen tegen te houden of te verdrijven.
In 1988 kwam er een nieuwe grondwet voor Brazilië. Die regelde onder meer hoe land aan inheemse gemeenschappen toegewezen zou wor-den. Dat zou snel gebeuren, maar langs juridische weg, op basis van historische rechten e.d.
Het werd een traag proces, met veel geweld, politieke ingrepen door regeringen (tijdens Bolsonaro geen enkele toewijzing!). De landbouwlobby in het parlement kwam enige tijd terug met een nieuwe strategie: de grondwet m.b.t. de land-toewijzingen aan de inheemse volken een andere interpretatie geven.
Die zou bedoeld hebben dat alleen gronden die al in 1988 in bezit van de indianen waren formeel aan hen toegewezen konden worden. Dat jaar zou dan ook de stop betekenen en gronden na 1988 toegewezen zouden illegaal verklaard worden.
Als de grondwet zo gelezen zou moeten worden, zou dat een ramp betekenen voor het voortbestaan van de inheemse volken in Brazilië.
De indianen en organisaties die hen een goed hart toedragen kwamen dan ook in het geweer.
Het Hoog Gerechtshof deed in september 2023 uitspraak: de nieuwe interpretatie kwam niet overeen met wat de grondwet bedoelt. Een over-winning voor de indianen, maar het parlement, waar president Lula geen meerderheid heeft, kwam meteen met een nieuw wetsvoorstel om alsnog te regelen wat het ’marco temporal’ probeerde te bereiken.
Over de meeste artikelen hiervan sprak Lula zijn presidentieel veto uit maar in december werd dit veto door het congres weer onderuit gehaald. Waarop de indianen nu opnieuw aankloppen bij het Hoog Gerechtshof: verklaar de wet strijdig met de grondwet!
Enkele geluiden:
“Ik ben hier gekomen om antwoorden te krijgen voor mijn gemeenschap. We wachten al 35 jaar. Zal mijn vader ooit de afbakening van dit land zien?” (Dionísio Guarani Kaiowá, tijdens een bijeenkomst op 19 maart met een team van de Nationale Stichting voor Inheemse Volken (FUNAI).
“We zijn het beu om hier [naar Brasilia] te komen, en om vervolgd, aangevallen en neergeschoten te worden vanwege de vertra-gingen in de demarcatie. Daarom zijn we gekomen voor dit antwoord, omdat we weten dat deze wet, 14.701, ongrondwettelijk is,” riep Simão Guarani Kaiowá, een andere leider die ook aanwezig was op de bijeenkomst.
Samanta, van het Terena volk, “er is geen wet die ons zal tegenhouden om onze rechten op te eisen, want onze belangrijkste wet is de grondwet van 1988. Ons kader gaat terug op onze voorouders “.
De hele week zal de inheemse vertegenwoordiging een reeks andere uitvoerende en gerechtelijke instanties bezoeken en hun eisen op tafel leggen. Dat gebeurt ook op andere plaatsen in het land. In Brussel is de wet over de ‘marco temporal’ eveneens in het Europees parlement aan de orde gesteld.
Voor meer info: www.cimi.org.br